top of page
Κρασί: Για... Θεούς & θνητούς

Για την ιστορία...

Ο οίνος είναι το πιο διαδεδομένο ποτό από την εποχή της αρχαιότητας. Οι Αρχαίοι Έλληνες έπιναν το κρασί αναμειγνύοντας το με νερό, σε αναλογία συνήθως 1:3 (ένα μέρος οίνου προς τρία μέρη νερού). Διέθεταν ειδικά σκεύη τόσο για την ανάμειξη (κρατήρες) όσο και για την ψύξη του. Η πόση κρασιού που δεν είχε αναμειχθεί με νερό ("άκρατος οίνος") θεωρείτο βαρβαρότητα και συνηθιζόταν μόνο από αρρώστους ή κατά τη διάρκεια ταξιδιών ως τονωτικό.

 

Το κρασί ως τρόφιμο λειτούργησε στην Ελλάδα καταλυτικά για χιλιετίες, αποτελώντας έναν διατροφικό πυλώνα. Ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, το αμπέλι ήταν μια πανελλαδική καλλιέργεια και το κρασί αποτελούσε όχι απλώς ένα ποτό, αλλά καθημερινή τροφή. Δεν συνόδευε μόνο το φαγητό, ήταν φαγητό. Αλλά και για τους Έλληνες της κλασικής εποχής, ο οίνος ήταν βασικό αγροτικό προϊόν και ταυτόχρονα τρόφιμο, με πλούσια θρεπτική και διατροφική αξία. Οι γλυκείς μέλανες οίνοι της αρχαιότητας ήταν μια εξαιρετική και καθημερινή πηγή λήψης θερμίδων, διαθέσιμη όλο το χρόνο. 


Οι ελληνικοί αμπελώνες, οι γηγενείς ποικιλίες και ο ήλιος του Αιγαίου πελάγους προίκιζαν τους ελληνικούς οίνους με αντοχή στη μεταφορά και στο χρόνο. Έτσι, στις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, στις σκληρές γεωργικές εργασίες, στα μακρινά ταξίδια, στους αναπόφευκτους πολέμους, το κρασί ως τρόφιμο ήταν κάτι παραπάνω από ευεργετικό. Μια κούπα κρασί δυνάμωνε και τόνωνε τον οργανισμό, αλλά και το ηθικό. Πολύ αργότερα, κατά τα δύσκολα χρόνια της κατακτημένης Ελλάδα, όπως ήταν αυτά της Τουρκοκρατίας, στους αιώνες που η υπόλοιπη Ευρώπη ζούσε την αναγέννησή της, η θρεπτική αξία του κρασιού ήταν απαραίτητη, για τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης. Αλλά ακόμα και στα πιο πρόσφατα χρόνια, μια συνηθισμένη τροφή της ελληνικής υπαίθρου, με ρίζες στην αρχαιότητα, ήταν το βουτηγμένο σε κρασί ψωμί. Δεν αποτελεί άλλωστε παρά μια... οινική παραλλαγή του ομηρικού Κυκεώνα (νερό, κριθάρι και βότανα). 

 

Διαδεδομένη ήταν ακόμα η κατανάλωση κρασιού με μέλι καθώς και η χρήση μυρωδικών. Η προσθήκη αψίνθου στο κρασί ήταν επίσης γνωστή μέθοδος (αποδίδεται στον Ιπποκράτη και αναφέρεται ως "Ιπποκράτειος Οίνος") όπως και η προσθήκη ρητίνης. Το θέμα της επιδρασης του κρασιού έχει απασχολήσει αρκετά τα τελευταία χρόνια τον χώρο τηε Επιστήμης της Υγείας και της Ιατρικής. Ας πάμε να δούμε αναλυτικά τι είναι αυτό που κάνει το κρασί να είναι τόσο αξιοθαύμαστο.

 

Το κρασί δεν ήταν μόνο ως τρόφιμο που βοήθησε τους Έλληνες (από τους αρχαίους έως του κατά πολύ μεταγενέστερους χρόνους), αλλά και ως γιατρικό. Από πολύ παλιά, το κρασί θεωρείτο θεραπευτικό, τόσο μόνο του, όσο και με την προσθήκη βοτάνων. Είχε ανέκαθεν και χαρακτήρα «φαρμάκου», λόγω της τονωτικής, της θερμαντικής, της «αποστειρωτικής», αλλά και της ευφραντικής δράσης του. Φυσικά, η έννοια του μέτρου συνόδευε την κατανάλωση του, που στην αρχαία Ελλάδα γινόταν σχεδόν πάντα μετά από ανάμειξη με νερό. Οι Αθηναίοι πολίτες άρχιζαν την ημέρα τους με ένα ποτήρι κρασί (κεκραμένος –με νερό– οίνος), ενώ συμμετείχαν τακτικά στα συμπόσια, κατά τα οποία η πόση κρασιού (αποφεύγοντας τη μέθη) και η φιλοσοφία κυριαρχούσαν. Σε άλλες περιπτώσεις, η ανάμειξη αυτή αποστείρωνε μερικώς το αμφίβολης ποιότητας νερό. 

 

Τύποι κρασιού

Υπάρχουν 3 τύποι: Τα ελαφριά, τα αφρώδη και οι οίνοι λικέρ. Η πλειονότητα των κρασιών ανήκει στην κατηγορία των ελαφρών κρασιών (8-15%Vol). Πολλά ελαφριά κρασιά ονομάζονται από την περιοχή παραγωγής τους, ενώ τα κρασιά του Νέου Κόσμου παίρνουν το όνομα τους από την ποικιλία των σταφυλιών που χρησιμοποιούνται. (Βλ. Chardonnay, Syrah)

Τα αφρώδη κρασιά είναι τα πλέον διαδεδομένα για τις εορταστικές εκδηλώσεις με γνωστότερο όλων την Σαμπάνια από τη Γαλλία.

Τα λικέρ από την άλλη - ή αλλιώς ενισχυμένα κρασιά - είναι γνωστά για την επιπρόσθετη περιεκτικότητα τους σε οινόπνευμα (15-22%Vol). (Βλ. Cherri, Porto)

 

Φάρμακο για την καρδιά 
Η μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού προσφέρει ευεργετικά αποτελέσματα, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου. Αυτό οφείλεται στα 2 κυριότερα συστατικά του, δηλαδή στο αλκοόλ και στις διάφορες αντιοξειδωτικές του ουσίες, όπως η τυροσόλη, η ρεσβερατρόλη και άλλες φαινολικές ενώσεις. Η προστατευτική τους δράση πραγματοποιείται με διάφορους μηχανισμούς, όπως είναι η αύξηση της καλής χοληστερίνης (HDL), ο περιορισμός της δημιουργίας θρόμβων στο αίμα, η μείωση της πηκτικότητας του αίματος, η βελτίωση της λειτουργικότητας των αγγείων και η προστασία των κυττάρων από την καταστροφή που προκαλεί το οξειδωτικό στρες (κυρίως λόγω των ισχυρών αντιοξειδωτικών του). Οι αντιοξειδωτικές αυτές ουσίες βρίσκονται σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στα κόκκινα κρασιά που έχουν ζυμωθεί σε δρύινα βαρέλια, ενώ αυξάνονται κατά τη συντήρησή τους σε αυτά με το πέρασμα του χρόνου. 

Επιπλέον, το κρασί διαθέτει πολλές ευεγερτικές ιδιότητες. Από την αρχαίοτητα καταγράφει τον σημαντικό ρόλο που έπαιζε στην καθημερινή ζωή των προγόνων μας ο μούστος και τα παράγωγα του: το πετιμέζι ως μέσο διατροφικό (ιδιαίτερα ως υποκατάστατο της ζάχαρης), το κρασί ως μέσο θερμαντικό και φαρμακευτικό, το ξίδι ως αντισηπτικό. Νέες έρευνες αποδεικνύουν ότι αποτελεί σύμμαχος στον καρκίνο και μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης του. Αυτό οφείλεται στην ουσία ρεσβερατρόλη που έχει αντικαρκινικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

 

Το κρασί διαθέτει επίσης τις αντιοξειδωτικές ουσίες, τα φλαβονοειδή, που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στη βελτίωση της λειτουργίας της καρδιάς με μία ήπια κατανάλωση.

 

Το κόκκινο κρασί χάρη στην αντιοξειδωτική ουσία ρεσβερατρόλη, λειτουργεί προστατευτικά στους νευρώνες του εγκεφάλου. Επίσης, η μέτρια κατανάλωση του, έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσαχάιμερ, καθώς η ρεσβερατρόλη βοηθά στην επιβίωση των κυττάρων από το οξειδωτικό στρες.

 

Όσοι κάνουν μέτρια κατανάλωση κρασιού, και ειδικότερα κόκκινου κρασιού, φαίνεται να είναι πιο υγιείς από αυτόυς που καταναλώνουν άλλα αλκοολούχα ποτά ή δεν καταναλώνουν καθόλου αλκοόλ. Η μέτρια κατανάλωση κρασιού έχει συνδεθεί με μείωση του κινδύνου ορισμένων ασθενειών, όπως εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά και με μείωση της αρτηριακής πίεσης, προστασίας έναντι του καρκίνου του πνεύμονα και του πεπτικού συστήματος, καθώς επίσης και με αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

 

Διατροφικά οφέλη

Ένα ποτήρι κρασί είναι ιδανικό για να συνοδέψει τα γεύματα μας και τις λοιπές κοινωνικές συναναστροφές, και όχι μόνο. Ποιο είναι προτιμότερο όμως για την υγεία; Το λευκό ή το κόκκινο; 

Κόκκινο: Έχει ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά που προστατεύουν τα κύτταρα του οργανισμού από την "επίθεση" των ελεύθερων ριζών. Λόγω των αντιοξειδωτικών που περιέχει ανεβάζει τα επίπεδα της HDL (καλής) χοληστερόλης, ενώ την ίδια στιγμή μειώνει τις τιμές της LDL (κακής), με αποτέλεσμα να ελαττώνεται ο κίνδυνος δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας. Έτσι προστατεύει την υγεία της καρδιάς. Χάρη στη ρεσβερατρόλη που περιέχει προστατεύει τους νευρώνες του εγκεφάλου, βελτιώνοντας τη μνήμη και τη γνωστική αντίληψη. Μάλιστα, σε επιδημιολογικές έρευνες βρέθηκε ότι η μέτρια κατανάλωση κρασιού σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο προσβολής από τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Λευκό: Έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας υποστήριξε, ότι είναι πολύ πιθανόν να έχει αντικαρκινικές ιδιότητες καθώς, αν και το κόκκινο κρασί έχει 12 φορές περισσότερα αντιοξειδωτικά από το λευκό, τα αντιοξειδωτικά του τελευταίου απορροφώνται πιο γρήγορα από τον οργανισμό. Πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ υποστήριξε, ότι το λευκό κρασί έχει εξίσου ευεργετική επίδραση στην καρδιά με το κόκκινο, παρότι παρασκευάζεται από το χυμό του σταφυλιού και όχι και από την φλούδα του. Η μελέτη, ωστόσο, κατέληξε ότι ο χυμός μπορεί να επιφέρει αποτελέσματα ανάλογα με της φλούδας. Σύμφωνα με έρευνες, ένα ποτήρι λευκό κρασί πριν από το φαγητό μειώνει την όρεξη, καθώς δημιουργεί αίσθηση πληρότητας στο στομάχι. Αντίθετα με το κόκκινο κρασί η αίσθηση αυτή είναι παροδική.

 

Συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση

Όλες οι ευεργετικές δράσεις του κόκκινου κρασιού προκύπτουν μόνο μετά από καθημερινή και όχι περιστασιακή κατανάλωση του. Έχει βρεθεί, ότι κάποιος ο οποίος καταναλώνει 2 ποτήρια κρασί καθημερινά έχει απολαμβάνει όλα τα οφέλη που προαναφέρθηκαν. Τέλος, πέρα από την καθημερινή κατανάλωση, θα πρέπει να γίνει πλήρως κατανοητό ότι το κόκκινο κρασί είναι ευεργετικό μόνο σε μικρές ποσότητες (το πολύ 2 ποτηράκια για τους άνδρες και 1 για τις γυναίκες ημερησίως).

Αντίθετα, με τη μεγαλύτερη κατανάλωση έχουμε αύξηση της αρτηριακής πίεσης και των τριγλυκεριδίων, με αποτέλεσμα την αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Επίσης, οι παραπάνω συστάσεις διαφοροποιούνται όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας, οπότε και απαιτείται περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ.  Άνθρωποι με προβλήματα υγείας πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους. 

 

Κυριότερα διατροφικά συστατικά 

Τα κυριότερα συστατικά που περιέχει το κρασί είναι το αλκοόλ, το οποίο κυμαίνεται περίπου στο 10-12%, και οι υδατάνθρακες, που φτάνουν το 2,6%, ενώ τα απλά σάκχαρα είναι στο 0,6%. Επίσης, όπως ήδη αναφέρθηκε, περιέχει σημαντική ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιών, με κυριότερες τις φαινολικές ενώσεις.

 

Οι θερμίδες που αποδίδει ένα ποτήρι κρασί εξαρτώνται πάντα από τους βαθμούς αλκοόλ και τη γλυκύτητά του (δηλαδή τον χρόνο ωρίμασής του). Κατά μέσο όρο, ένα κολονάτο ποτήρι κρασί περιέχει από 100 μέχρι 120 θερμίδες. Το χρώμα του δεν επηρεάζει το θερμιδικό του περιεχόμενο, ενώ τα ελαφρώς πιο γλυκά κρασιά μπορεί να έχουν 10-20 θερμίδες παραπάνω.

 

Θρεπτική αξία ανά ποτήρι είναι:

Θερμίδες: 79   Υδατάνθρακες: 3.3 γρ   Πρωτεΐνη: 0.2 γρ   Λιπαρά: 0 γρ   Αιθυλική αλκοόλη: 9.6 γρ

 

Με τι κρασί να συνοδεύσω το φαγητό μου; 
Το λευκό κρασί ταιριάζει με τα αυγά, το ψάρι και τα λευκά κρέατα, ενώ το κόκκινο με τα κόκκινα κρέατα και το κυνήγι. Τα γλυκά κρασιά ταιριάζουν συνήθως με τα επιδόρπια.

 

Μυστικά σωστού σερβιρίσματος

  • Το κρασί σερβίρεται σε κολονάτα ποτήρια με μικρότερη διάμετρο του πάνω μέρους του ποτηριού, καθώς έτσι διατηρεί περισσότερο τα αρώματά του. 

  • Μην ξεχειλίζετε ποτέ το ποτήρι του κρασιού. Γεμίζετέ το λίγο παραπάνω από τη μέση (να καλύπτονται τα 3/4 του ποτηριού). 

  • Κρατάτε το ποτήρι του κρασιού από το «πόδι», ώστε και το άρωμά του να απολαμβάνετε καλύτερα, αλλά και να μην του μεταδίδετε τη θερμοκρασία του χεριού σας, ζεσταίνοντας το. 

bottom of page