top of page
Μπαχαρικά: Τα "Δώρα της Αφροδίτης"

Οι μεγάλες ανακαλύψεις από τα μυθικά ταξίδια στα «πέρατα του κόσμου», έσμιξαν τόπους μακρινούς, ένωσαν πολιτισμούς, για χάρη τους ξέσπασαν πόλεμοι συνυφασμένοι με την άνοδο και την κάθοδο αυτοκρατοριών. Τα μπαχαρικά έγιναν η αιτία για να υπογραφούν διακρατικές συνθήκες και εμπορικές συμφωνίες, διαμορφώνοντας τις σχέσεις των ισχυρών εθνών αλλά και τις διεθνείς ισορροπίες. Έγιναν αφορμή για την εξάπλωση και την αλληλεπίδραση θρησκευτικών πεποιθήσεων και παραδόσεων των λαών σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Από αυτή την οπτική μπορούμε να πούμε πως τα μπαχαρικά, διαδραμάτισαν το δικό τους ρόλο στην εξέλιξη της ανθρωπότητας.

 

Ως μπαχαρικό χαρακτηρίζεται το αποξηραμένο τμήμα ενός φυτού που περιέχει αρωματικές, πικάντικες και καυστικές ουσίες. Είναι γνωστό και με τις ονομασίες καρύκευμα και μυρωδικό.

 

Τα μπαχαρικά μπορεί να είναι φύλλα, σπόρια, καρποί, ρίζες, βολβοί και φλοιοί. Περιλαμβάνονται στις αρτυματικές ύλες και σύμφωνα με τον Ελληνικό κώδικα τροφίμων και ποτών αυτές είναι εκείνες που έχουν έντονο άρωμα και γεύση και η προσθήκη τους στα τρόφιμα γίνεται για να τους προσδώσουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και για να βελτιώσουν τη γεύση τους.

 

Πολλά από τα μπαχαρικά έχουν και αντιοξειδωτικές ιδιότητες και αντικαθιστούν τα διάφορα συντηρητικά που σε πολλές περιπτώσεις βλάπτουν την υγεία του ανθρώπου. Αξιοσημείωτο είναι πως απαγορεύεται αυστηρά η χρήση των μπαχαρικών σε τρόφιμα που έχουν αλλοιωθεί για να καλύψουν τη δυσάρεστη οσμή και γεύση τους.

 

Η πορεία μέσα στο χρόνο

Το εμπόριο των μπαχαρικών είναι από τα αρχαιότερα και είχαν ανοιχθεί ολόκληρες εμπορικές οδοί για τη μεταφορά τους από την Ασία στην Ευρώπη. Τα μπαχαρικά χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή ελαίων, φαρμάκων, αφροδισιακών και διαφόρων τελετουργιών. Αρχαία βιβλία ιατρικής και βοτανολογίας αναφέρουν τα μπαχαρικά ως σπουδαία φάρμακα στην θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Τα θεωρούσαν ακριβά ως δώρα και τα εκτιμούσαν ιδιαίτερα.

 

Το 2000 π.Χ. υπάρχουν αναφορές για εμπόριο μπαχαρικών, ενώ στη Βίβλο αναφέρεται ότι μεγάλο τμήμα της τεράστιας περιουσίας του βασιλιά Σολομώντα οφείλεται στην πώληση μπαχαρικών. Η Αραβία υπήρξε τεράστιο κέντρο διακίνησης μπαχαρικών και οι άραβες έμποροι απέκρυπταν την πηγή παραγωγής τους. Η Αλεξάνδρειατης Αιγύπτου κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας έγινε διεθνές εμπορικό κέντρο μπαχαρικών δεχόμενη τα μπαχαρικά από την Ινδία που στη συνέχεια προωθούνταν στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Γύρω στο 10ο μ.Χ. αιώνα η Βενετία έγινε κέντρο εμπορίου και διακίνησης.

 

Στα τέλη του 15ου αιώνα οι Ευρωπαίοι προσπάθησαν να σπάσουν το μονοπώλιο της Βενετίας και να ανοίξουν νέους δρόμους προς τις χώρες παραγωγής μπαχαρικών. Οι Πορτογάλοι θαλασσοπόροι έφεραν μπαχαρικά από την Ινδία περνώντας το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Το γεγονός αυτό και η παράκαμψη των μουσουλμανικών χωρών δημιούργησε νέα δυναμική, οδήγησε στην ανακάλυψη νέων χωρών και δημιούργησε τεράστια εμπορική κίνηση μεταξύ Ευρώπης και Άπω Ανατολής.

 

Αποθήκευση & Συντήρηση

Τα μπαχαρικά πρέπει να διατηρούνται σε ξηρά μέρη χωρίς υγρασία έτσι ώστε να είναι καλή η ποιότητα τους. Οι συσκευασίες αποθήκευσης πρέπει να είναι άοσμες και τα μπαχαρικά να μην παραμένουν πολύ καιρό συσκευασμένα γιατί αλλοιώνεται η γεύση και τα χαρακτηριστικά τους. Η Ινδία είναι πρώτη στον κόσμο σε παραγωγή μπαχαρικών. Ακολουθούν η Ινδονησία,η Τουρκία,η Γαλλία, η Αργεντινή, το Μεξικό και η Μαλαισία.

 

Μπαχαρικά & Θεραπευτικές Ιδιότητες

Στον κόσμο των αισθήσεων εκεί που τα μπαχαρικά ανακατεύονται με τα μυρωδικά και τα βότανα για να προκαλέσουν ξεχασμένες μνήμες, εκεί που το ένστικτο της μυρωδιάς γίνεται ταξίδι σε μαγικούς κόσμους μέσα από την πολυχρωμία της Ανατολής, αποκαλύπτεται η μέθη των αρωμάτων των φυτών καθώς και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες. 

 

Παρόλο που οι επιστημονικές έρευνες επί των μπαχαρικών είναι στα πρώτα στάδια, τα μέχρι τώρα ευρήματα είναι εντυπωσιακά. Τα πολλαπλά φυτοχημικά στοιχεία που απαντώνται σε πολλά φυτά της φύσης μπορούν να προφυλάξουν τα υγιή κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Για παράδειγμα, η κουρκουμίνη που απαντάται σε πάρα πολλά μπαχαρικά έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του παχέως εντέρου κατά 50%, ενώ άλλες έρευνες έδειξαν ότι πιθανότατα προστατεύει και από τον καρκίνο του δέρματος. Επιπλέον, οι πρώτες επιστημονικές ενδείξεις την κατατάσσουν μεταξύ των πλέον δραστικών χημικών ουσιών που παρεμποδίζει την ανάπτυξη του ιού HIV και τον πολλαπλασιασμό του, ελέγχοντας έτσι την ασθένεια του AIDS. 

Υπάρχουν ενδιαφέρουσες έρευνες σχετικά με τα συστατικά των μπαχαρικών, μια ομάδα εκ των οποίων φαίνεται πως έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες, κρατώντας τις αρτηρίες καθαρές. Αρκετά από αυτά εξουδετερώνουν έναν αριθμό από βλαβερά χημικά που συχνάζουν στο ανθρώπινο σώμα. Ορισμένα άλλα αποδείχτηκε ότι όταν έρχονται σε επαφή με καρκινοειδή κύτταρα, ακόμα και με αυτά που προκαλούν λευχαιμία, τα ακινητοποιούν και τα εξουδετερώνουν, ενώ αφήνουν ανέπαφα τα υγιή κύτταρα. 


Νορβηγοί και Ιάπωνες ερευνητές μελέτησαν τη συγκέντρωση αντιοξειδωτικών ουσιών σε μπαχαρικά καθώς και σε αρωματικά φυτά. Τα συμπεράσματα της μελέτης τους, που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Nutrition», οι ερευνητές τονίζουν ότι η χρήση των μπαχαρικών και των αρωματικών βοτάνων ενδεχομένως να συνιστά πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών, εφάμιλλη των φρούτων και των λαχανικών. 

Όλες οι παραπάνω έρευνες προσθέτουν και την ωφέλιμη για την υγεία πλευρά των μπαχαρικών πέρα από τη χρήση τους στην μαγειρική. Το άρωμα που σκορπάνε απλόχερα στην κουζίνα, καθώς και τα επιπλέον αιθέρια έλαια και συστατικά δημιουργούν ένα άριστο αποτέλεσμα. Σκεφτείτε πώς θα ήταν το παγωτό βανίλια χωρίς τη χρήση βανίλιας ή ο σιμιγδαλένιος χαλβάς χωρίς κανέλα ή τα σουτζουκάκια χωρίς κύμινο. Το τερπνόν λοιπόν μετά του ωφελίμου!

 

Χρήση & Προέλευση

Οι χρήσεις των μπαχαρικών είναι πολλές. Στη μαγειρική είναι απαραίτητο συστατικό σχεδόν κάθε συνταγής. Τα αιθέρια έλαια που εξάγονται από τα μπαχαρικά χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία, στην παρασκευή σαπουνιών, καλλυντικών και πολλών άλλων. Τα φυτά από τα οποία προέρχονται τα μπαχαρικά είναι αυτοφυή ή καλλιεργούνται. Τα σπουδαιότερα μπαχαρικά είναι:

 

1. Πιπέρι: Το γνωστότερο από τα μπαχαρικά, προέρχεται από το φυτό πέπερι.

Πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, το πιπέρι χάρη στην «καυτερή» ουσία καψαϊκίνη, καταπραϋνει τους μυϊκούς πόνους και τις μετεγχειρητικές ενοχλήσεις καθώς μπλοκάρει τις χημικές ενώσεις που μεταφέρουν το μήνυμα του πόνου στον εγκέφαλο. Έχει αντιβακτηριδιακή δράση, βοηθά στο βήχα, το ρίγος, τη βρογχίτιδα, και τις αλλεργίες και καταπολεμά τις χειμερινές ιώσεις. Βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και διώχνει την κατάθλιψη. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο «American Journal of Clinical Nutrition» ανέφερε πώς το πιπέρι βοηθά και στην απώλεια βάρους. 
Το πιπέρι ή αλλιώς πέπερι έχει το συστατικό πιπερίνη που σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν, δρα προληπτικά στον καρκίνο του μαστού. Κύριο χαρακτηριστικό του μαυροπίπερου είναι η ικανότητά του να ερεθίζει συγκεκριμένους γευστικούς κάλυκες που δίνουν εντολή στο στομάχι για την έκκριση υδροχλωρικού οξέως, προετοιμάζοντάς το να ξεκινήσει τη διαδικασία της πέψης. Σαν αποτέλεσμα, η τροφή διασπάται πιο γρήγορα χωρίς να αφήνει το περιθώριο να αναπτυχθούν μικροοργανισμοί που οδηγούν σε έντονο φούσκωμα, δυσκοιλιότητα ακόμα και διάρροια. 

Έχει ιδιαίτερα καυστική γεύση και σχεδόν σε όλες τις συνταγές είναι απαραίτητη η προσθήκη του. Αρωματίζει και δίνει νόστιμη γεύση στα φαγητά. Υπάρχουν 2 είδη: το μαύρο και το λευκό.

2. Τσίλι-Καγιέν: Προέρχεται από την ποικιλία της πιπεριάς chili και η καυτερή του γεύση οφείλεται στην ουσία καπσαϊκίνη. Το πιπέρι καγιέν αποτελεί εξαιρετική πηγή β-καροτενίου που είναι μια μορφή της βιταμίνης Α, γεγονός που του προσδίδει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, καθώς και Βιταμίνης C που ενδείκνυται για την αντιμετώπιση των κρυολογημάτων, του πυρετού, της δυσπεψίας και της γρίπης. Η επαρκής πρόσληψή του σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων ενώ έχει αντιφλεγμονώδη δράση και βιταμίνες που προστατεύουν τα κύτταρα από την καταστροφική δράση των ελεύθερων ριζών. Ο προστατευτικός μηχανισμός περιλαμβάνει τη μείωση της οξείδωσης της χοληστερόλης, μειώνοντας έτσι τη βλαπτική της επίδραση στα αγγεία. Το καγιέν, όπως και όλες οι πιπεριές τσίλι έχουν αντιθρομβωτική δράση, διεγερτικές, χωνευτικές, τονωτικές και απολυμαντικές ιδιότητες, ενώ φαίνεται ότι λειτουργούν και ως φυσικά αναλγητικά ενώ ελέγχουν και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Οι Μεξικανοί συνηθίζουν να πίνουν ζεστά με πιπέρι καγιέν για το κρυολόγημα, τον πυρετό και τη δυσπεψία. 
Λανθασμένα το τσίλι έχει τη φήμη ότι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης πεπτικού έλκους. Αντίθετα, τον μειώνει, αδρανοποιώντας βακτήρια που είναι υπεύθυνα για την πρόκληση του πεπτικού έλκους. Επίσης, διεγείρει το βλεννογόνο του στομάχου ώστε να εκκρίνει προστατευτικά υγρά που εμποδίζουν τη δημιουργία έλκους. Ωστόσο, σε περιπτώσεις ατόμων που έχουν ήδη παρουσιάσει πεπτικό έλκος, η κατανάλωσή του πρέπει να γίνεται με προσοχή. Μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη, έδειξε ότι η κατανάλωση τσίλι μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη μέσω μιας σειράς προστατευτικών επιδράσεων στα συγκεκριμένα κύτταρα. 

Προέρχονται από νωπούς ή αποξηραμένους καρπούς των ειδών πιπεριάς άνουμ και φρούτεσκενς. Δίνουν καυτερή, πικάντικη γεύση σε διάφορα φαγητά, σούπες και σάλτσες.

3. Καυτερή- γλυκιά πάπρικα-μπούκοβο: Από ποικιλίες πιπεριάς, μπαχαρικά χρήσιμα σε αρωματισμό φαγητών, στην παρασκευή λουκάνικων, σαλτσών κ.λ.π.

4. Ρίγανη: Σημαντικό μπαχαρικό προέρχεται από αποξηραμένα φύλλα και άνθη του ομώνυμου φυτού.

Η ρίγανη, είναι ένα καλό γιατρικό για μολύνσεις του δέρματος, για τη δυσκαμψία των μυών και των αρθρώσεων, αλλά και για όσους έχουν αδύναμο αναπνευστικό σύστημα. Η νόστιμη ρίγανη είναι επίσης γνωστή πηγή β-καροτίνης και σιδήρου. 
Διευκολύνει την πέψη και καταπολεμά τη δυσκοιλιότητα. Καλό δυναμωτικό και φίλος για τους πνεύμονες βοηθά στις χρόνιες βρογχίτιδες. Έχει διεγερτικές ιδιότητες και βοηθά τα άτομα που υποφέρουν από κόπωση. Το αιθέριο έλαιό της είναι τονωτικό, αντισπασμωδικό, ευστόμαχο, αντιβηχικό, αποχρεμπτικό και χρησιμοποιείται σε εντριβές του δέρματος και για τονωτικά και κατευναστικά λουτρά. 
Τέλος, αποτελεί ίσως το ιδανικότερο συνοδευτικό του ψημένου κρέατος καθώς οι φυτικές της ίνες μειώνουν τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια στο αίμα εξισορροπώντας έτσι τις τυχόν βλάβες από την κρεοφαγία. Αυτό που λίγοι γνωρίζουν είναι η αντικαρκινική δράση της ρίγανης. Το κρέας από τη φύση του περιέχει νιτρικά που σε συνδυασμό με τις αμίνες του στομάχου δημιουργούν νιτροζαμίνες που είναι καρκινογόνες ουσίες. Το ριγανισμένο κρέας εκτός από τη νοστιμιά που αποκτά, βοηθά και στην αποφυγή ανάπτυξης νιτροζαμίνων. 

Χρησιμοποιείται κυρίως στη μαγειρική αλλά και ως αφέψημα, το οποίο αναφέρεται ως εξαιρετικό κατά του βήχα.

5. Σκόρδο: Οι Βαβυλώνιοι το χρησιμοποιούσαν από το 3000 π.Χ. ως αντισηπτικό, διουρητικό και διευκολυντικό της πέψης. Ο Διοσκουρίδης συνιστούσε το σκόρδο σαν πανάκεια για όλες τις πνευμονικές και εντερικές παθήσεις. Ο Γαληνός το χρησιμοποιούσε σαν αντίδοτο στα δηλητήρια. Στους αρχαίους πολιτισμούς χρησιμοποιούσαν το σκόρδο ως θεραπεία για μολύνσεις, κακώσεις, πληγές, όγκους ακόμη κι ενάντια στην κόπωση. Στο Μεσαίωνα μαζί με μέλι το χρησιμοποιούσαν για το άσμα, τη φθίση, το πνευμονικό οίδημα και τη βρογχίτιδα. 
Η αλισίνη που περιέχει το σκόρδο, θεωρείται ένας ισχυρός αντιμικροβιακός παράγοντας που, σε συνδυασμό με τη βιταμίνη C που περιέχει, ενισχύει την αντιβακτηριακή του δράση, ενώ περιέχει πρωτεΐνες και μεταλλικά άλατα καλίου, φωσφόρου και ασβεστίου. 
Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθά στην αντιμετώπιση των κρυολογημάτων αλλά και κάποιων βακτηριδίων του πεπτικού συστήματος. Μπορεί να μειώσει την επικινδυνότητα καρδιακών επεισοδίων, να μειώσει την κακή χοληστερίνη (LDL), τα τριγλυκερίδια και την πίεση. Κάποιες έρευνες δείχνουν πως η κατανάλωση σκόρδου μειώνει τον κίνδυνο παρουσίασης κάποιων μορφών καρκίνου, αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη όγκων. 

Είναι ορεκτικό, βοηθά στη χώνεψη και στη δυσκοιλιότητα. Σε εξωτερική χρήση, καταπραΰνει τις φλεγμονές των αρθρώσεων και τους ρευματισμούς. Σύμφωνα με μελέτες το σκόρδο καταπολεμά και το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού που ενοχοποιείται για το έλκος του στομάχου. Αποξηραμένο και τριμμένο σε σκόνη χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό και δίνει ωραία γεύση σε πολλά φαγητά.

6. Άνηθος: Οι χλωροί βλαστοί του φυτού χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό διαφόρων φαγητών.

7. Δάφνη: Η συμβολή της είναι πολύ σημαντική στην καταπολέμηση της γαστρίτιδας και άλλων στομαχικών διαταραχών, όπως η αεροφαγία. Δεν είναι τόσο τυχαίο που την προσθέτουν σαν αρωματικό στις φακές ή στη φασολάδα. Τα φύλλα χρησιμοποιούνται και ως συντηρητικό στη συσκευασία ξηρών καρπών, όπως σύκα και σταφίδες.

Ανοίγει την όρεξη και τονώνει τα «τεμπέλικα» στομάχια. Αντισηπτική, είναι πολύτιμη για το συνάχι και τη βρογχίτιδα. Το δαφνέλαιο είναι κατάλληλο για τους ρευματισμούς και αρθριτικά. Ο χυμός από κοπανισμένα «δαφνοκούκουτσα» μέσα στο αυτί θεραπεύει το «βούισμα», ενώ σε τσάι με φύλλα του φυτού είναι κατά των εντερικών ανωμαλιών. Η σκόνη ξερών δαφνόφυλλων σταματά και τη ρινορραγία. Το λούσιμο με νερό στο οποίο έχουν βράσει φύλλα και καρποί της δάφνης δυναμώνει, σκουραίνει και γυαλίζει τα μαλλιά.
Το αφέψημα της δάφνης χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της αϋπνίας και της έντασης. Τα φύλλα της δάφνης πιστεύεται ότι διαθέτουν στυπτικές, αντιδιαρροϊκές και διουρητικές ιδιότητες. 
Για τον πονόλαιμο αλλά και τις στοματικές μολύνσεις μπορούμε επίσης να κάνουμε γαργάρες με αφέψημα, ενώ τα επιθέματα με κομπρέσες από βρασμένα φύλλα δάφνης καταπραΰνουν τα αποστήματα. Τα φύλλα της δάφνης είναι τόσο αρωματικά που οι βεδουίνοι τα χρησιμοποιούν ακόμα και στον καφέ τους, ενώ χρησιμοποιούνται συχνά και στη συσκευασία ξηρών καρπών, όπως σύκα και σταφίδες. 

Το εκχύλισμα και το αιθέριο έλαιό της αρωματίζουν και βερμούτ, παγωτά, γλυκά, ζαχαρωτά αλλά και τσίχλες, προϊόντα αρτοποιίας και ζυμαρικά. Τα φύλλα του δέντρου ως φρέσκα ή αποξηραμένα χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό κοκκινιστών, σε σούπες κ.λ.π.

8. Κύμινο: Το κύμινο ως αφέψημα θεωρείται πως τονώνει την καρδιά και συμβάλλει στη μείωση της ταχυπαλμίας, ενώ δρα σπασμολυτικά σε πόνους κολικού. Συνιστάται για την αντιμετώπιση της ανορεξίας, της δυσπεψίας, των πόνων της περιόδου αλλά και των σπασμών του στομάχου. Αυξάνει την έκκριση γάλακτος κατά το θηλασμό. Δρα ως καθαρτικό, διουρητικό, ορεκτικό και ευστόμαχο, σπασμολυτικό, εμμηναγωγό, καρδιοτονωτικό και αντιφυσητικό. 
Ρυθμίζει τη λειτουργία του εντέρου και κάνει καλό στη γαστρίτιδα, στις φλεγμονές του λεπτού εντέρου, το μετεωρισμό, τη δυσκοιλιότητα. Δρα θετικά ως χολαγωγό μέσο στις ασθένειες της χολής και του πάγκρεας. 
Το αιθέριο λάδι του χρησιμοποιείται ως άρωμα για ποτά, παγωτά, γλυκά και τσίχλες. Οι Ολλανδοί το βάζουν μέσα στο τυρί γκούντα, ενώ οι Γερμανοί στα λουκάνικα. Το αιθέριο έλαιο του ανακουφίζει από τα αέρια του στομάχου. Οι αποξηραμένοι καρποί του φυτού χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό φαγητών, κυρίως πιάτων ανατολίτικης κουζίνας.

9. Σουσάμι ή σησάμι: Τα σπόρια του φυτού έχουν μεγάλη οικονομική σημασία. Έχουν πολλές χρήσεις στη μαγειρική, αρτοποιία, ζαχαροπλαστική και στην παρασκευή ελαίου, χαλβά, ταχινιού κ.λ.π.

10. Γαρίφαλο: Σημαντικό καρύκευμα, προϊόν του δέντρου γαριφαλόδενδρο, χρήσιμο για τον αρωματισμό πολλών τροφών και με πολλές χρήσεις στη ζαχαροπλαστική, αρτοποιία.

Το γαρίφαλο περιέχει υψηλές ποσότητες μαγγανίου, μια πολύ καλή πηγή διαιτητικών ινών, βιταμίνης C, ωμέγα-3, λιπαρών οξέων, ασβεστίου και μαγνησίου. Αν και κάθε ένα από τα στοιχεία αυτά έχει το δικό του ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα, το πιο ευεργετικό συστατικό του γαρίφαλου είναι το λάδι, το οποίο περιέχει μια αντιφλεγμονώδη ουσία που ονομάζεται ευγενώλη. Χρησιμοποιείται πλατιά ως αντισηπτικό από τους οδοντιάτρους για να αποκατασταθεί η βλάβη και να ανακουφιστεί ο ασθενής από τον έντονο πόνο. 
Επίσης είναι αντισπασμωδικό, βοηθά στον τυμπανισμό, διεγείρει την πνευματική λειτουργία, ενώ χρησιμοποιείται στη θεραπεία της ακμής, του έρπητα και έχει, όπως και η κανέλα, αντιγηραντικές ιδιότητες.

11. Βασιλικός: Στη μαγειρική χρησιμοποιούνται κυρίως αποξηραμένα φύλλα της πλατύφυλλης ποικιλίας το άρωμα των οποίων μοιάζει λίγο με αυτό του γλυκάνισου. Αρωματίζει διάφορα ψητά, σαλάτες, βραστά, κοκκινιστά, σούπες κτλ.

12. Δυόσμος: Τα αποξηραμένα ή χλωρά φύλλα του φυτού έχουν χρήσεις στη μαγειρική και στην παρασκευή αφεψήματος.

13. Γλυκάνισος: Το κυριότερο συστατικό του αιθέριου ελαίου είναι η ανηθόλη, θεωρείται χωνευτικό, αποχρεμπτικό, σπασμολυτικό, τονωτικό, ισχυρό αντιφυσητικό γαλακτογόνο, αυξάνει επίσης την έκκριση υγρών από όλους τους ενδοκρινούς αδένες. 

Βοηθάει τους πόνους του στομάχου, τα αέρια και τους κολικούς, αποχρεμπτικό και ήπιο ηρεμιστικό. Τονώνει τις λειτουργίες ζωτικών οργάνων, ήπαρ, καρδιά, πνεύμονες και εγκέφαλο. Ενισχύει το ανοσοποιητικό και βοηθά στην μείωση της βουλιμίας και είναι ήπιο καθαρτικό και τονωτικό. Βοηθάει στη λιποδιάλυση, τα αέρια και τους κολικούς. Θεωρείται αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της ναυτίας και αντιπυρετικό μέσο. Επειδή το αιθέριο έλαιο του γλυκάνισου αποβάλλεται από τον οργανισμό τμηματικά και από την αναπνοή, το φαρμακευτικό σκεύασμα συμβάλει και στον καθαρισμό των φλεμάτων από τους αναπνευστικούς οδούς. Εισπνοή καμένου γλυκάνισου διευκολύνει όσους υποφέρουν από συνάχι, ενώ ως ρόφημα βοηθά στις αϋπνίες. Το εκχύλισμα-απόσταγμα των σπόρων έχει ναρκωτικές ιδιότητες, χωρίς να συσσωρεύεται στον οργανισμό. Το αφέψημα των σπόρων συνδυασμένο και με άλλα κατάλληλα σκευάσματα, χρησιμοποιείται στα παιδιά για βρογχικά προβλήματα και άσθμα. 
Πολύ συχνά χρησιμοποιείται στην αρτοποιία ως αρωματικό ή ως κύριο αρωματικό σε αλκοολούχα ποτά, όπως στο αψέντι, στο ούζο - ενίοτε στο τσίπουρο - και στη ρακή. Τα σπόρια του φυτού χρησιμοποιούνται στην αρτοποιία, έχουν δε εξαιρετικές χωνευτικές ιδιότητες.

14. Δενδρολίβανο: Οι τρυφεροί βλαστοί και τα φύλλα του δενδρολίβανου χρησιμοποιούνται ως αρωματικό σε πολλά φαγητά. Στα ψητά δίνει μία ιδιαίτερη γεύση. Στη ζαχαροπλαστική το χρησιμοποιούν κυρίως στα γλυκά του κουταλιού. Έχουν ένα ευχάριστο άρωμα που μοιάζει με αυτό του τσαγιού και η γεύση του είναι ελαφρώς πικρή και λίγο καυτερή.

15. Κανέλα: Από τα πιο γνωστά και κοινά μπαχαρικά, βγαίνει από το φλοιό του κανελόδενδρου και χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική, στα λικέρ στη μαγειρική για τον αρωματισμό των φαγητών και στην αρωματοποιία.

Η σύνθεση της κανέλας αποτελείται από τρία βασικά έλαια που παρουσιάζουν έντονη αντιμικροβιακή δράση. Συγκεκριμένα έχει αποδειχτεί ότι ελάχιστες σταγόνες από εκχύλισμα κανέλας αρκούν να εμποδίσουν την δράση των μικροοργανισμών Bacilus και Candida. Επίσης το έλαιο cinnamaldehyde βοηθά στην προφύλαξη του οργανισμού από καρδιοαγγειακά νοσήματα, εμποδίζοντας τη συσσώρευση αιμοπεταλίων και μειώνοντας τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. 
Η κανέλα αποτελεί εξαιρετική πηγή μαγγανίου και σιδήρου. Όταν συνδυάζεται με μήλο και πορτοκάλι, η περιεκτικότητα των φρούτων σε βιταμίνη C μεγιστοποιεί την απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό. 
Έρευνες έχουν δείξει ότι βοηθά την κακή χοληστερόλη, αλλά και ότι έχει θερμαντικές, αντισηπτικές, αντιρυτιδικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και καταπολεμά τους σπασμούς. Χάρη στις κινναμικές αλδεΰδες της, η κανέλα «ρίχνει» την υψηλή αρτηριακή πίεση καθώς και τον πυρετό και διαθέτει αναλγητική δράση. Μια ακόμη πολύ σημαντική ιδιότητά της αφορά στην σχέση της με τον διαβήτη τύπου 2. Βοηθά σε περιπτώσεις τυμπανισμού και δυσπεψίας ενώ είναι πλούσια πηγή μαγνησίου, συστατικού απαραίτητου για την οστική πυκνότητα. Επίσης, βοηθά στην αντιμετώπιση στομαχικών διαταραχών, τονώνει το κυκλοφοριακό, καταπραΰνει τους πόνους της περιόδου, έχει αφροδισιακές ιδιότητες και βοηθάει στον κορεσμό. 

16. Σινάπι: Οι σπόροι του φυτού χρησιμοποιούνται στην παρασκευή της μουστάρδας.

17. Μοσχοκάρυδο: Περιέχει αιθέριο έλαιο με θεραπευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται για ρευματικούς πόνους και στην καταπολέμηση του πόνου από τις πέτρες της χολής και των νεφρών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επείγουσα θεραπεία για να κατευνάσει τον πονόδοντο. 
Δρα ως αντισηπτικό του εντέρου και τονώνει τον εγκέφαλο και το κυκλοφορικό, αντενδείκνυται, όμως, γενικά η χρήση του από τις εγκύους. Είναι γιατρικό του πεπτικού για τη ναυτία, τον εμετό, τη δυσπεψία και για τη διάρροια, ιδίως αν οφείλεται σε τροφική δηλητηρίαση. Κλινικές μελέτες απέδειξαν την επιτυχία του στη θεραπεία της νόσου του Crohn. 
Χρησιμοποιείται κυρίως στη γαστρονομία για τις χωνευτικές του ιδιότητες, ιδιαίτερα για τα λιπαρά, βαριά ή αμυλούχα φαγητά. 
Το μοσχοκάρυδο, επειδή έχει ναρκωτικές ιδιότητες, είναι τοξικό σε μεγάλες δόσεις. Η απορρόφηση ενός ολόκληρου καρυδιού, μπορεί να προκαλέσει μέθη, παραλήρημα και σπασμούς. 
Οι σπόροι του δέντρου της μοσχοκαρυδιάς, με έντονο άρωμα και χρήσεις στην αρτοποιία, ζαχαροπλαστική, στην παρασκευή λουκάνικων, αρωματισμό κρεατικών και άλλες.

18. Κάρυ ή Γκαράμ μασάλα: Πρόκειται για μία αρκετά πικάντικη σκόνη, που παρασκευάζεται από κύμινο, κόλιανδρο, τζίντζερ, κανέλα, σπόρους μάραθου, κουρκουμά, κάρδαμο, κόκκους πιπεριού και κόκκινη καυτερή πιπεριά, με διάφορες παραλλαγές ανά περιοχές.

19. Τζίντζερ: Γνωστό για τις αφροδισιακές του ιδιότητες, χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα και δεν λείπει από τη γιαπωνέζικη και κινέζικη κουζίνα. Φημίζεται για τις αντιοξειδωτικές, αντικαρκινικές και ανοσορυθμιστικές του ιδιότητες. Μειώνει τη χοληστερίνη, ρυθμίζει το σάκχαρο και έχει επουλωτική δράση. Βοηθά στην καλή χώνεψη, καταπολεμά τη ναυτία, τονώνει τον οργανισμό και απαλύνει τα συμπτώματα του κρυολογήματος, του στομαχόπονου και του πονοκεφάλου. Έχει αντιπυρετική και αντιμικροβιακή δράση. Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι το τζίντζερ βοηθάει στη μείωση των αρθριτικών ενοχλήσεων. Διεγείρει την κυκλοφορία, χαλαρώνει τα περιφερικά αιμοφόρα αγγεία, και αποτρέπει την εμφάνιση κυτταρίτιδας. Είναι εφιδρωτικό, αποχρεμπτικό, προλαμβάνει τον εμετό, και είναι άφυσο. Τοπικά επιθέματα αυξάνουν τη ροή του αίματος σε μια περιοχή, καταπραΰνει τις φλεγμονές στην επιφάνεια της επιδερμίδας. 
Η αποξηραμένη ρίζα του χρησιμοποιείται στην Κίνα για να θερμάνει και να διεγείρει το στομάχι και τους πνεύμονες, και είναι αποτελεσματική για την αποκατάσταση του γιανγκ. Χρησιμοποιείται ακόμα για να μειώσει την τοξικότητα ορισμένων βοτάνων. Χαρίζει πικάντικο άρωμα στο ψάρι, το ψωμί και τα γλυκά.

20. Κάρδαμο

21. Κουρκουμάς: Η κουρκούμη, είναι μία αντιοξειδωτική ουσία που παράγεται από τη ρίζα του φυτού και περιέχεται κύρια στο ινδικό μπαχαρικό κάρυ, έχει συνδεθεί με την πρόληψη του διαβήτη, την προστασία ενάντια στη νόσο του Αλτσχάιμερ, την ανακούφιση από τα αρθριτικά και την επιβράδυνση της ηπατικής βλάβης που οδηγεί σε κίρρωση του ήπατος. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, η κουρκούμη φαίνεται ότι έχει και αντικαρκινικές ιδιότητες, μπορεί να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα του οισοφάγου, ενώ φαίνεται επίσης ότι προλαμβάνει την ανάπτυξη όγκων που συνδέονται με τον καρκίνο του παχέως εντέρου και του προστάτη. 
Επιπλέον, καναδική έρευνα αναφέρει ότι συμβάλλει στην επούλωση των αγγείων μετά από καρδιακά επεισόδια, ενώ μελετάται και η πιθανή προστατευτική δράση της στην πρόληψη του εγκεφαλικού. 
Ινδοί και Κινέζοι γιατροί τον χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία του κνησμού του δέρματος και της πυώδους οφθαλμίτιδας. Βρασμένο μέσα σε γάλα σταματά το συνάχι.

22. Μαχλέπι: Θυμίζει πικραμύγδαλο με κεράσι και χρησιμοποιείται κυρίως στην ζαχαροπλαστική.

23. Θυμάρι: Στην παραδοσιακή ελληνική θεραπευτική οι παλιοί χρησιμοποιούσαν το θυμάρι για τον πονόδοντο, το βήχα, τις βρογχίτιδες και ως αποσμητικό, επουλωτικό, διεγερτικό, τονωτικό, αφροδισιακό. Η σύγχρονη έρευνα επιβεβαιώνει ότι οι δραστικές ουσίες που περιέχει έχουν έντονη αντισηπτική, χωνευτική και αντιπυρετική δράση. Είναι επίσης τονωτικό των ούλων. 
Μια παράδοση λέει πως ένα κλαράκι θυμάρι κάτω από το μαξιλάρι διώχνει την αϋπνία και εξασφαλίζει ήρεμο ύπνο. Συνιστάται σε προβλήματα στομάχου και εντέρων, στην ανακούφιση από το βήχα, από το συνάχι, τα αναπνευστικά προβλήματα και τη γρίπη, στην τόνωση του νευρικού συστήματος και ως καταπραϋντικό. Επίσης, στις περιπτώσεις πνευματικής κατάπτωσης και στο άγχος, χαρίζει πνευματική διαύγεια και τονώνει τα νεύρα. Λίγες σταγόνες του σε ελαιόλαδο βοηθά στα τσιμπήματα από έντομα ενώ σε κάποιο λάδι βάσης κάνει καλό σε επιφανειακές πληγές, πονοκεφάλους, ρευματισμούς, πονόδοντους κ.ά. 
Το θυμάρι είναι ιδιαίτερα αγαπητό στις μέλισσες και το θυμαρίσιο μέλι είναι εξαιρετικής ποιότητας. 

24. Μπαχάρι: Το μπαχάρι έρχεται δεύτερο μετά το γαρίφαλο όσον αφορά την περιεκτικότητά του σε αντιοξειδωτικά στοιχεία, σύμφωνα με σχετική αξιολόγηση του Πανεπιστημίου του Όσλο. Επίσης, του έχει αποδοθεί και η ιδιότητα να μειώνει την πίεση, αλλά δεν υπάρχουν αρκετά ερευνητικά δεδομένα γιΆ αυτή του τη δράση. 
Επειδή έχει αναισθητικές ιδιότητες χρησιμοποιείται για την παρασκευή πολλών αλοιφών, που ανακουφίζουν από τον πόνο. Τα έλαιά του χρησιμοποιούνται σε φάρμακα που σκοπό έχουν να ανακουφίζουν από τη δυσπεψία και τους στομαχικούς πόνους, ενώ βοηθά και στην πέψη των λιπαρών ουσιών. Καταπολεμά ακόμη τον πονοκέφαλο και τον πονόδοντο. 
Τα αιθέρια έλαιά του χρησιμοποιούνται στην αρωματοθεραπεία για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως: αρθρίτιδα, βήχας, κράμπες, κατάθλιψη, κούραση, στρες. Τα εμποτισμένα με μπαχάρι έμπλαστρα ανακουφίζουν ρευματικούς πόνους και νευραλγίες. 
Συνδυασμένο μαζί με πιπέρι, κανέλα, γαρίφαλο και μοσχοκάρυδο χρησιμοποιείται στην αλλαντοποιία, την ποτοποιία και στα φαγητά. 

25. Μουστάρδα: Η θρεπτική αξία της μουστάρδας οφείλεται στον σιναπόσπορο ο οποίος έχει υψηλά ποσοστά πρωτεϊνών, ιχνοστοιχείων και μετάλλων όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το κάλιο και η νιασίνη. Η μουστάρδα έχει λίγες θερμίδες και χαμηλά λιπαρά με χαρακτηριστικό την απουσία χοληστερόλης.

Η μαύρη και λευκή μουστάρδα ενισχύουν το κυκλοφοριακό και γαστρεντερικό σύστημα. Η λευκή μουστάρδα ανακουφίζει τον πόνο και είναι διουρητική και αντιβιοτική, με αναγνωρισμένη εδώ και αιώνες αποσυμφορητική και αποχρεμπτική δράση ανακουφίζει από συμπτώματα συμφόρησης της ιγμορίτιδας. Συντελεί στην καύση των περίσσιων θερμίδων. Το λευκό σινάπι δρα ως αντιμυκητιακό, ορεκτικό, άφυσο, καθαρτικό, εφιδρωτικό, χωνευτικό, διουρητικό, εμετικό, αποχρεμπτικό, αλλεργικό, διεγερτικό, τονωτικό και καυστικό. Στη Κίνα χρησιμοποιείται στη θεραπεία του βήχα με άφθονο φλέγμα, στη φυματίωση και την πλευρίτιδα.

26. Κάπαρη: Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις αδυναμίας, ως διεγερτικό της κυκλοφορίας και των αναπνευστικών λειτουργιών καθώς και σε περιπτώσεις ανεπάρκειας, πόνων και εμμήνων. Δίνεται στις έγκυες πριν από τη γέννα για να προκαλέσει συσπάσεις στη μήτρα. Σταματά τη διάρροια και τους σπασμούς στο στομάχι και τα έντερα, ενώ χρησιμοποιείται και κατά της ανικανότητας και των τσιμπημάτων από σφήκες και δαγκώματα φιδιών. 
Ανοίγει την όρεξη και διεγείρει τα γαστρικά υγρά. Ο φλοιός της ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία παθήσεων όπως αρθρίτιδες, ρευματισμοί και πονόδοντοι. 

27. Σαφράν ή Ζαφορά: Ακούγεται ιδιαίτερα εξωτικό αλλά το σαφράν παράγεται μεταξύ άλλων και στην Κοζάνη, είναι ο γνωστός κρόκος Κοζάνης. Με έντονο κόκκινο χρώμα και ξεχωριστή γεύση, το σαφράν, χάρη στην πικροκροκίνη και την κροκίνη, δύο πολύτιμα συστατικά του, διαθέτει αναλγητικές και αντισπασμωδικές ιδιότητες. Κάποιες έρευνες υποστηρίζουν, πώς το σαφράν καταπραϋνει τους πόνους των νεφρών, θεωρείται τονωτικό ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που του αποδίδουν και αφροδισιακές ιδιότητες. Πλούσιο σε λυκοπίνη, ζεαξανθίνη, καρωτίνιο α-β και γ, βιταμίνη Β και Β2, υδατάνθρακες και αιθέρια έλαια, το σαφράν καταπολεμά τους κωλικούς και τις φλεγμονές ενώ σύμφωνα με κάποιους επιστήμονες εμποδίζει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων στο συκώτι. 
Έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες. Προστατεύει την καρδιά από καρδιαγγειακές ασθένειες. Ενισχύει τη διανοητική λειτουργία και την πνευματική διαύγεια, ενώ συμβάλλει στη μείωση της χοληστερίνης. 

28. Βανίλια: Την ανακάλυψαν οι κονκισταδόροι στο Μεξικό και είναι ένας μπαχαρικός καρπός με πλούσιο άρωμα. Το χαρακτηριστικό της άρωμα οφείλεται στη βανιλίνη και είναι αποτέλεσμα ενζυματικής δράσης κατά τη διάρκεια επεξεργασίας της. Ταιριάζει ιδανικά σε παγωτά, κρέμες, σαπούνια και στα δροσερά υποβρύχια. 
Βοηθάει τη χώνεψη, αλλά σε μεγάλες ποσότητες μπορεί προκαλέσει φλεγμονές. Τονώνει το νευρικό σύστημα. Παραδοσιακά, θεωρείται τονωτική των μυών και του νου, χωνευτική και αφροδισιακή. Παλιές πηγές ιατρικής την αναφέρουν ως αφροδισιακό και αντίδοτο για τον πυρετό. Είναι τονωτική, αντισηπτική, αποχρεμπτική κατά του βήχα, της χρόνιας βρογχίτιδας και του τσιγαρόβηχα.

29. Μαστίχα: Είναι γνωστή από τα μαστιχοχώρια της Χίου.Πρόκειται για τη φυσική ρητίνη που βγαίνει από τον κορμό & τα κλαδιά του μαστιχοφόρου σχίνου. Σύγχρονη έρευνα έχει δείξει ότι η μαστίχα και το μαστιχέλαιο έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, αντιμικροβιακές ιδιότητες έναντι του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, αιτία για το έλκος στομάχου, των τερηδονοπαθογόνων και περιοπαθογόνων μικροβίων του στόματος, μικρόβια που προκαλούν τερηδόνα, ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα. Μειώνει τα σάκχαρα και τη χοληστερόλη και καταπολεμά την κακοσμία του στόματος. 
Η μάσηση μαστίχας βοηθάει στην ορθότερη ανάπτυξη του οστικού συστήματος των γνάθων, μειώνοντας ή και διορθώνοντας ορθοδοντικά προβλήματα. Επιταχύνει την επούλωση ελκωτικών περιοχών του στόματος και του ανθρωπίνου σώματος. Έχει αντιμυκητιασικές ιδιότητες κυρίως έναντι του στελέχους Candida albicans που ευθύνεται για πρόκληση στοματικών λοιμώξεων. Έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες ασκώντας γενικότερη υγεία στον οργανισμό εξουδετερώνοντας τις παραγόμενες ελεύθερες ρίζες. 
Προσφέρει προστασία επιθηλιακών κυττάρων του αναπνευστικού συστήματος. Ενώ έχει αντικαρκινική δράση στο παχύ έντερο, καθώς επίσης και αντιαλλεργικές ιδιότητες με την παρεμπόδιση συσσώρευσης αιμοπεταλίων. 
Χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική και στην ποτοποιία στον αρωματισμό του ούζου και της ρακής κ.ά.

30. Κορίανδρος ή Κόλιανδρος: Αυτό το μπαχαρικό, αξίζει περισσότερη χρήση στα φαγητά μας, από ό,τι συνήθως κάνουμε. Εκτός από ότι προσφέρει ινδική γοητεία σε ένα πιάτο, είναι ένα φυσικό αποτοξινωτικό, μιας και μειώνει την υψηλή χοληστερόλη. Έχει αντιμικροβιακές και αντισηπτικές ιδιότητες, καθώς και αντικαρκινογόνες. 
Ο κόλιανδρος έχει χρησιμοποιηθεί ανά τους αιώνες ως βότανο για την ανακούφιση από τους πόνους, τις κράμπες, τους σπασμούς, τη ναυτία, τη δυσπεψία και τις μολύνσεις από μύκητες. Είναι σε θέση να εξολοθρεύει επικίνδυνα βακτήρια όπως το E. coli, τη σαλμονέλα και το ιδιαίτερα ανθεκτικό υπερβακτήριο MRSA. 
Έχει διουρητικές ιδιότητες, ενώ βοηθά σε περιπτώσεις ανορεξίας, σε γαστρεντερικά προβλήματα και ισορροπεί τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Ο κόλιανδρος εδώ και 3.000 χρόνια, είναι το κυρίαρχο συστατικό για αρώματα και καλλυντικά, καθώς και για ερωτικά φίλτρα. Χρησιμοποιείται στη μαγειρική, στην αρτοποιία αλλά και στην παραγωγή διαφόρων αλκοολούχων ποτών κυρίως λικέρ, όπως το ούζο, το τσίπουρο, μπίρα και το τζιν. 
Χρησιμοποιούνται τα φύλλα, οι καρποί και η ρίζα του, ενώ το έλαιο που παράγεται από τους σπόρους του, χρησιμοποιείται και ως συντηρητικό σε τρόφιμα του εμπορίου.

bottom of page